Aanleiding voor deze expositie is dat het in 2020 precies 100 jaar geleden was dat een prachtige en unieke kunstcollectie naar ’s-Heerenberg kwam. Deze collectie middeleeuwse kunst had J.H. van Heek aangekocht voor kasteel Huis Bergh uit de nalatenschap van de kunstenaar Friedrich Wilhelm Mengelberg uit Utrecht die in 1919 was overleden.
Het toeval wil dat dezelfde F.W. Mengelberg in 1895 – 1897 de St. Pancratiuskerk in ’s-Heerenberg, nadat de bouw ervan gereed was, heeft gedecoreerd en ingericht met altaren, heiligenbeelden, meubilair, schilderijen, gebrandschilderde ramen, smeedwerk enz. De middeleeuwse kunstcollectie uit zijn nalatenschap, diende hem daarbij als voorbeeld en inspiratiebron.
Aandacht voor geschiedenis
Stadsmuseum Bergh besteedt aandacht aan de geschiedenis van de katholieke kerk en de plek van Mengelberg daarin. In zijn tijd was sprake van de opleving van het rooms-katholieke geloof en de opkomst van de neo-gotiek. Mengelberg was een van de leidende figuren in het z.g. Bernulphusgilde, dat zich toelegde op de bouw van neo-gotische kerken in Nederland. De neo-gotische kunststijl vindt zijn oorsprong in de middeleeuwen, een tijd waarin het ongedeeld christendom hoogtij vierde. Mengelberg, architect Alfred Tepe, die de St. Pancratiuskerk bouwde, glazenier Hienrich Geuer en de edelsmidfamilie Brom, stonden bekend als het Utrechts kwartet, dat vele kerken heeft gebouwd en/of (deels) heeft ingericht, met name in Oost-Nederland. Enkele voorbeelden hiervan zijn bv. de prachtige St. Willibrorduskerk te Vierakker, de St. Willibrorduskerk te Olburgen en de St. Werenfriduskerk te Zieuwent.
Daarnaast zijn in het museum enkele bijzondere monstransen te zien en twee prachtige beelden: de heilige Quirinus uit het atelier van Mengelberg en een beeld van Anna te Drieën, uit de vroege 15e eeuw, ooit in stukken gevonden voor de poorten van Huis Bergh.
Expositie en Rondleiding
Naast deze bijzondere expositie in het museum is er een rondleiding door de driebeukige kruisbasiliek de St. Pancratiuskerk met zijn Maarschalkerweerd orgel en het bijzondere geluid van de drie middeleeuwse klokken van Geert van Wou. In de kerk is nog veel bewaard gebleven van de inrichting van Mengelberg, zoals de houten beelden die eens de preekstoel sierden en nu verwerkt zijn in de aankleding van het koor, de kruiswegstaties, hoofd- en zijaltaren en kerkmeubilair. Van Heinrich Geuer zijn nog enkele prachtige glas in lood ramen aanwezig. In de doopkapel, ingericht als expositieruimte, is van Mengelberg de prachtige doopvont te bewonderen met zijn hardstenen bekken en koperen afdekking in de vorm van een toren.
De tentoonstelling “Echo van de Middeleeuwen” in de St. Pancratiuskerk” is te zien in Stadsmuseum Bergh en de St. Pancratiuskerk tot 31 maart 2022
Informatie over actuele bezoektijden en toegangsprijzen: www.stadsmuseumbergh.nl
